Biểu đồ tăng trưởng trẻ năm 2024: Chiều cao, cân nặng

Biểu đồ tăng trưởng trẻ hiện đang được áp dụng trên toàn thế giới giúp đánh giá tổng quan về tình hình phát triển thể chất của trẻ em. Từ việc dựa vào biểu đồ mà bạn có thể nắm được sự phát triển chiều cao, cân nặng của bé có phù hợp với lứa tuổi hay không. Tham khảo bài viết để nắm rõ hơn về biểu đồ tăng trưởng của trẻ em việt Nam: chiều cao, cân nặng.

1. Biểu đồ tăng trưởng là gì?

Biểu đồ tăng trưởng là công cụ giúp các bậc phụ huynh và các chuyên gia y tế theo dõi sự phát triển của trẻ em theo thời gian. Biểu đồ này thể hiện dữ liệu về chiều cao, cân nặng, vòng đầu và chỉ số khối cơ thể (BMI) của trẻ từ sơ sinh đến tuổi trưởng thành. Các biểu đồ được thiết kế để cung cấp một bức tranh tổng thể về sự phát triển thể chất của trẻ so với chuẩn trung bình của hàng triệu trẻ em khác.

Hai tổ chức: Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đã phát triển biểu đồ tăng trưởng trẻ dựa trên nghiên cứu quy mô lớn từ các quốc gia khác nhau. Các đường cong trong biểu đồ thể hiện sự phân bố của các chỉ số chiều cao và cân nặng của trẻ theo độ tuổi và giới tính, giúp bác sĩ xác định xem trẻ có đang phát triển bình thường hay không.

Biểu đồ tăng trưởng trẻ còn đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe như suy dinh dưỡng, béo phì hoặc các rối loạn tăng trưởng khác. Việc sử dụng biểu đồ này giúp bác sĩ và cha mẹ có được những đánh giá chính xác hơn về sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

2. Yếu tố ảnh hưởng đến chiều cao, cân nặng của trẻ

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển về chiều cao và cân nặng của trẻ. Dưới đây là những yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến cân nặng, chiều cao của trẻ:

2.1. Tuổi thai

Trẻ được sinh đủ tháng (từ 37-40 tuần tuổi thai) có xu hướng có cân nặng và chiều cao phát triển bình thường hơn so với trẻ sinh non. Trẻ sinh non (trước 37 tuần) thường có trọng lượng cơ thể và chiều dài nhỏ hơn so với trẻ sinh đủ tháng và có nguy cơ gặp nhiều vấn đề sức khỏe trong quá trình phát triển.

2.2. Tình trạng sức khỏe của bà bầu trong thời gian thai kỳ

Sức khỏe của mẹ trong thời gian mang thai có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của thai nhi. Mẹ có một chế độ dinh dưỡng tốt, không mắc các bệnh lý mãn tính như tiểu đường hay cao huyết áp, và không sử dụng thuốc lá hoặc rượu sẽ giúp trẻ phát triển tối ưu về cân nặng và chiều cao. Ngược lại, mẹ bị suy dinh dưỡng hoặc mắc các bệnh lý nghiêm trọng có thể khiến trẻ phát triển chậm hoặc không đạt chuẩn.

2.3. Giới tính

Giới tính là một trong những yếu tố sinh học quyết định sự phát triển về thể chất của trẻ. Thông thường, bé trai thường có xu hướng cao và nặng hơn bé gái cùng độ tuổi. Sự khác biệt này chủ yếu xuất phát từ tác động của hormone giới tính, trong đó testosterone ở nam giới đóng vai trò thúc đẩy sự phát triển cơ bắp và chiều cao, trong khi estrogen ở nữ giới kiểm soát sự phát triển cơ thể.

2.4. Cho trẻ bú sữa công thức hoặc nguồn sữa mẹ

Dinh dưỡng là yếu tố chính ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển chiều cao và cân nặng của trẻ. Trẻ được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ thường có sự phát triển cân bằng và khả năng miễn dịch tốt hơn so với trẻ bú sữa công thức. Tuy nhiên, trẻ bú sữa công thức có xu hướng tăng cân nhanh hơn, đặc biệt trong 6 tháng đầu, do hàm lượng calo cao hơn.

2.5. Nội tiết tố

Hormone tăng trưởng (GH) là yếu tố quan trọng thúc đẩy quá trình tăng trưởng của xương và các cơ quan khác. Thiếu hụt hormone tăng trưởng hoặc các rối loạn liên quan đến tuyến giáp, tuyến yên có thể khiến trẻ chậm phát triển chiều cao. Ngoài ra, hormone giới tính cũng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển ở giai đoạn dậy thì.

2.6. Thuốc và các yếu tố y tế khác

Việc sử dụng một số loại thuốc như corticosteroid trong thời gian dài có thể ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao và cân nặng của trẻ. Ngoài ra, các vấn đề sức khỏe như suy dinh dưỡng, bệnh tim, bệnh thận hay các rối loạn chuyển hóa có thể làm chậm quá trình tăng trưởng.

2.7. Yếu tố di truyền

Chiều cao và cân nặng của trẻ phần lớn được quyết định bởi yếu tố di truyền từ bố mẹ. Nếu bố mẹ có chiều cao và thể trạng tốt, trẻ cũng có nhiều khả năng phát triển theo xu hướng tương tự.

2.8. Giấc ngủ

Giấc ngủ đủ và sâu là yếu tố quan trọng giúp cơ thể sản xuất hormone tăng trưởng. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần ngủ đủ giấc để đảm bảo sự phát triển tối ưu của chiều cao và cân nặng.

3. Biểu đồ tăng trưởng của trẻ em việt Nam theo WHO và CDC

Hiện tại, các biểu đồ tăng trưởng của trẻ em tại Việt Nam thường sử dụng dữ liệu từ hai nguồn chính là WHO và CDC. Biểu đồ này gồm có: biểu đồ tăng trưởng bé trai, biểu đồ tăng trưởng bé gái. Mỗi nguồn có cách tiếp cận khác nhau trong việc theo dõi và đánh giá sự phát triển của trẻ. 

3.2. Biểu đồ tăng trưởng của WHO

WHO đã phát triển biểu đồ tăng trưởng dựa trên dữ liệu từ trẻ em được nuôi dưỡng trong điều kiện tối ưu, bao gồm trẻ được bú mẹ và sống trong môi trường không bị tác động bởi những yếu tố tiêu cực như bệnh tật hoặc thiếu dinh dưỡng. Biểu đồ này áp dụng cho trẻ từ sơ sinh đến 5 tuổi và được coi là tiêu chuẩn toàn cầu.

• Biểu đồ chiều cao theo tuổi: Theo dõi sự phát triển chiều cao của trẻ theo tuổi.
• Biểu đồ cân nặng theo tuổi: Theo dõi sự phát triển cân nặng của trẻ theo tuổi.
• Biểu đồ cân nặng theo chiều cao: Đánh giá tỷ lệ cân nặng của trẻ so với chiều cao, giúp phát hiện tình trạng suy dinh dưỡng hoặc thừa cân.

3.3. Biểu đồ tăng trưởng của CDC

CDC phát triển biểu đồ tăng trưởng dựa trên dữ liệu từ trẻ em Hoa Kỳ. Mặc dù biểu đồ của CDC không phản ánh hoàn toàn các đặc điểm của trẻ em tại Việt Nam, nó vẫn được sử dụng rộng rãi do tính ứng dụng và độ tin cậy cao. CDC cung cấp biểu đồ cho trẻ từ 2 tuổi trở lên và bao gồm các chỉ số BMI để đánh giá tình trạng cân nặng của trẻ lớn hơn.

Biểu đồ BMI theo tuổi: Sử dụng để đánh giá tình trạng thừa cân hoặc béo phì, đồng thời giúp phát hiện sớm các vấn đề về dinh dưỡng.

4. Cách đọc biểu đồ tăng trưởng của trẻ đúng cách

Để hiểu và sử dụng biểu đồ tăng trưởng đúng cách, cha mẹ cần nắm rõ các yếu tố cơ bản sau để biết cách chấm biểu đồ tăng trưởng của trẻ mầm non:

4.1. Các đường cong phần trăm

Biểu đồ tăng trưởng chứa các đường cong phần trăm từ 3% đến 97%. Các mức phần trăm này giúp xác định vị trí phát triển của trẻ so với nhóm trẻ cùng tuổi và giới tính.

• Nếu trẻ nằm ở mức 50%, có nghĩa là trẻ có chiều cao hoặc cân nặng trung bình so với các bạn cùng độ tuổi.
• Nếu trẻ nằm ở mức 97%, nghĩa là trẻ phát triển vượt trội hơn 97% trẻ khác cùng lứa tuổi.
• Nếu trẻ nằm ở mức 3%, trẻ có nguy cơ phát triển chậm và cần được theo dõi thêm.

4.2. Theo dõi sự phát triển của trẻ em theo thời gian

Điều quan trọng là theo dõi sự phát triển của trẻ theo thời gian thay vì chỉ dựa vào một lần đo. Việc đo liên tục giúp phát hiện xu hướng tăng trưởng hoặc những biến động có thể cần can thiệp.

4.3. Đánh giá chỉ số BMI

Chỉ số BMI (Body Mass Index) là công cụ quan trọng để đánh giá tình trạng dinh dưỡng của trẻ lớn hơn. BMI giúp xác định liệu trẻ có nằm trong ngưỡng cân nặng hợp lý, hoặc đang có dấu hiệu thừa cân, béo phì hay suy dinh dưỡng.

5. Cách sử dụng biểu đồ tăng trưởng trẻ em chuẩn

Để sử dụng biểu đồ tăng trưởng trẻ hiệu quả, cha mẹ và bác sĩ cần tuân thủ các bước sau: 

5.1. Đo chiều cao, cân nặng đúng quy cách

Biểu đồ tăng trưởng cân nặng của trẻ cần được sử dụng các thiết bị đo chính xác. Cần đảm bảo rằng việc đo được thực hiện trong cùng một thời điểm trong ngày và theo đúng tiêu chuẩn.

5.2. Ghi chép và theo dõi định kỳ

Cha mẹ cần ghi chép kết quả mỗi lần đo vào biểu đồ để theo dõi xu hướng phát triển. Việc này giúp phát hiện sớm các vấn đề bất thường và can thiệp kịp thời nếu cần thiết.

5.3. Tham khảo bác sĩ khi có bất thường

Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu phát triển chậm hoặc nhanh hơn bình thường, bạn hãy đến tham khảo các ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn kịp thời.

6. Lưu ý những sai lầm phổ biến về biểu đồ tăng trưởng của trẻ

Sử dụng biểu đồ tăng trưởng đúng cách đòi hỏi sự hiểu biết và kiên nhẫn từ phía phụ huynh. Mặc dù biểu đồ này là công cụ rất hữu ích giúp theo dõi sự phát triển thể chất của trẻ, vẫn có một số sai lầm phổ biến mà nhiều cha mẹ thường mắc phải. Những sai lầm này có thể dẫn đến những lo lắng không cần thiết hoặc đưa ra các quyết định không phù hợp liên quan đến sức khỏe của trẻ. Hãy cùng xem xét chi tiết hơn những sai lầm thường gặp và cách tránh chúng: 

6.1. Chỉ dựa vào một lần đo

Một trong những sai lầm phổ biến nhất là cha mẹ thường lo lắng khi con mình không đạt chuẩn cân nặng hoặc chiều cao trong một lần đo duy nhất. Tuy nhiên, chỉ dựa vào một lần đo duy nhất không thể cung cấp đủ thông tin về sự phát triển của trẻ. Trẻ em phát triển theo các giai đoạn khác nhau, và một lần đo không phản ánh chính xác xu hướng phát triển dài hạn.

6.2. So sánh con mình với trẻ khác

Rất nhiều cha mẹ có thói quen so sánh chiều cao và cân nặng của con mình với các trẻ khác cùng lứa tuổi. Điều này có thể tạo ra những lo lắng không cần thiết, vì mỗi đứa trẻ có tốc độ phát triển riêng. Di truyền, môi trường, chế độ dinh dưỡng và nhiều yếu tố khác ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ, do đó việc so sánh không mang lại kết quả chính xác.

6.3. Lo lắng quá mức về chỉ số phần trăm

Một sai lầm khác là cha mẹ thường lo lắng khi con mình không đạt mức phần trăm “lý tưởng” như 50% trên biểu đồ tăng trưởng. Họ cho rằng chỉ khi trẻ đạt mức 50% trở lên thì trẻ mới phát triển bình thường. Tuy nhiên, suy nghĩ này là hoàn toàn không chính xác. Trên thực tế, một đứa trẻ nằm ở bất kỳ vị trí nào trong khoảng từ 3% đến 97% vẫn có thể được coi là phát triển bình thường.

Trên đây là những chia sẻ chi tiết của LOBO về biểu đồ tăng trưởng trẻ. Hy vọng qua thông tin trên sẽ giúp bạn dễ dàng hơn trong việc nắm được tình hình phát triển thể chất của bé nhà mình.